Xương chày là xương gì? 6 bệnh lý xương chày thường gặp

Xương chày là một trong những xương dài và quan trọng nhất của cơ thể, đóng vai trò chủ lực trong việc nâng đỡ và di chuyển. Vậy cụ thể xương chày là xương gì? Hãy cùng Menacal tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây để biết cách chăm sóc và bảo vệ xương chày hiệu quả nhất nhé!

Xương chày là xương gì? Chức năng của xương chày

Xương chày là gì? Xương chày (hay còn gọi là xương ống chân) là một trong hai xương lớn ở cẳng chân, nằm song song với xương mác và đảm nhận nhiệm vụ chính trong việc nâng đỡ trọng lượng cơ thể từ đầu gối xuống mắt cá chân. Đây là xương dài thứ hai trong cơ thể (sau xương đùi) và cũng là một trong những xương chịu lực lớn nhất.

Xương chày nằm ở phía trước và bên trong của cẳng chân, kéo dài từ đầu gối đến mắt cá chân, dễ dàng sờ thấy ngay dưới da tại phần trước ống chân. Nhờ đặc điểm này, xương chày trở thành “trụ cột” chính giúp chúng ta đứng vững, di chuyển linh hoạt và thực hiện các hoạt động mạnh như chạy, nhảy mà không bị gãy hoặc tổn thương.

Không chỉ vậy, xương chày còn là điểm bám của nhiều nhóm cơ lớn như cơ bốn đầu đùi, cơ dép, cơ bắp chân…, giúp tạo lực vận động mạnh mẽ. Ngoài ra, bên trong xương chày có tủy xương tham gia sản sinh tế bào máu và bảo vệ các dây thần kinh, mạch máu quan trọng đi dọc cẳng chân. ^[1]The Tibia Bone: Key Facts for Active Individuals. Truy cập ngày 2/3/2025.
https://athleteschoicemassage.ca/faqs/leg-bone-understanding-tibia/.

Cấu tạo giải phẫu của xương chày

Xương chày có cấu tạo gồm ba phần chính: phần đầu trên phẳng như chiếc kệ để tạo khớp gối, phần thân dài chắc khỏe ở giữa và phần đầu dưới có rãnh khớp giúp tạo nên khớp cổ chân linh hoạt.

Phần đầu trên của xương chày

Đây là phần tiếp giáp với xương đùi, tạo nên mặt dưới của khớp gối. Cấu trúc phần này bao gồm:

• Lồi cầu trong và lồi cầu ngoài, giúp nâng đỡ và phân bổ lực từ khớp gối.
• Gò gian lồi cầu, nơi liên kết các dây chằng, giúp ổn định khớp gối.

Thân xương chày

Phần thân là đoạn dài nhất, hình dạng giống như một lăng trụ ba mặt, chịu trách nhiệm chính trong việc nâng đỡ trọng lượng cơ thể và tạo nên cấu trúc cẳng chân. Thân xương chày gồm các phần:

• Bờ trước, dễ nhận biết qua cảm giác nhô lên khi sờ dọc ống chân.
• Mặt sau, nơi bám của nhiều cơ quan trọng.
• Đường cơ dép, vị trí bám của cơ dép giúp hỗ trợ vận động.
• Bờ ngoài, góp phần kết nối với các cấu trúc xương lân cận.

Phần đầu dưới của xương chày

Đây là phần liên kết với mắt cá chân và chịu trách nhiệm tạo nên sự vững chắc của khớp cổ chân. Thành phần nổi bật gồm: ^[2]Tibia. Truy cập ngày 02/03/2025.
https://my.clevelandclinic.org/health/body/23026-tibia

• Mắt cá trong, phần xương nhô ra dễ nhận thấy ở mắt cá chân trong.
• Khuyết xương mác, nơi kết nối với xương mác để tạo độ ổn định cho khớp cổ chân

6 bệnh lý xương chày thường gặp

Xương chày là 1 xương giữ vai trò quan trọng trong cơ thể, do đó những bệnh lý về xương chày nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Dưới đây là 6 bệnh lý xương chày thường gặp.

Gãy xương chày

Gãy xương chày là một trong những chấn thương phổ biến nhất ở chi dưới, đặc biệt ở trẻ em. Tình trạng này xảy ra khi xương chày bị nứt hoặc gãy hoàn toàn do tác động từ bên ngoài. Gãy xương có thể do chấn thương năng lượng thấp như té ngã, trẹo chân hoặc chấn thương năng lượng cao như tai nạn giao thông, té từ trên cao.
Gãy xương chày được coi là chấn thương nghiêm trọng vì đây là xương chính chịu lực của cơ thể. Nếu không được điều trị đúng cách, người bệnh có nguy cơ bị biến dạng chân, suy giảm khả năng vận động hoặc nhiễm trùng.

Những dạng gãy xương chày

• Gãy kín: Xương gãy nhưng không làm rách da.
• Gãy hở: Xương đâm xuyên qua da, dễ gây nhiễm trùng.
• Gãy cành tươi (thường gặp ở trẻ em).
• Gãy chéo hoặc gãy vụn, phụ thuộc vào hướng và mức độ lực tác động.

Tùy từng mức độ gãy, bác sĩ có thể chỉ định bó bột, nẹp cố định hoặc phẫu thuật kết hợp xương bằng đinh, vít để giữ xương đúng vị trí và giúp xương lành lại. Quá trình phục hồi có thể kéo dài vài tháng và cần tập vật lý trị liệu để khôi phục vận động.

Bệnh Osgood-Schlatter

Bệnh thường gặp ở trẻ em trong độ tuổi dậy thì do sự kéo căng liên tục của gân bánh chè lên vùng tăng trưởng của xương chày, gây đau vùng đầu gối khi hoạt động thể thao. Bệnh có thể tự khỏi khi trẻ trưởng thành.

Bệnh Blount

Bệnh Blount ảnh hưởng đến sự phát triển xương chày ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ thừa cân. Khi chịu áp lực quá mức, xương chày phát triển lệch, dẫn đến hiện tượng chân vòng kiềng.

Bệnh Paget xương

Paget là bệnh mạn tính ở người lớn tuổi, khiến quá trình tái tạo xương bị rối loạn, tạo ra những mảng xương mềm yếu, biến dạng và dễ gãy.

Loãng xương

Loãng xương khiến mật độ xương giảm, xương trở nên giòn, mỏng và dễ gãy. Phụ nữ lớn tuổi, đặc biệt là phụ nữ da trắng và châu Á, là nhóm có nguy cơ cao.

Hội chứng đau ống chân (Shin Splints)

Hội chứng này gây đau nhức dọc theo mặt trước xương chày do luyện tập thể thao cường độ cao, đặc biệt là khi tăng cường độ quá nhanh hoặc ở những người có cấu trúc bàn chân bất thường.

Dấu hiệu bất thường ở xương chày cần đi khám

Mặc dù xương chày là một trong những xương chắc khỏe nhất cơ thể, nhưng nó vẫn có thể bị tổn thương. Nếu gặp các triệu chứng sau, bạn nên đến cơ sở y tế để kiểm tra ngay:

• Đau khi đi bộ hoặc chạy.
• Không thể chịu lực lên chân bị đau.
• Chân bị cong bất thường (vẹo chân).
• Bàn chân hướng vào trong (hiện tượng chân đi vòng kiềng trong, các ngón chân không hướng thẳng mà chĩa vào trong).
• Một chân có vẻ ngắn hơn rõ rệt so với chân còn lại.
• Đau nhức hoặc có dấu hiệu viêm khớp gối.
• Sưng tấy quanh vùng cẳng chân.
• Bầm tím xuất hiện không rõ nguyên nhân.
• Xuất hiện cục u hoặc phần nhô lên bất thường dưới da quanh xương chày.

Cách chăm sóc và phòng ngừa chấn thương xương chày

Để giữ cho xương chày khỏe mạnh, bạn nên duy trì chế độ ăn uống khoa học, luyện tập thể dục đều đặn và thăm khám sức khỏe định kỳ. Ngoài ra, bạn có thể giảm nguy cơ chấn thương xương chày bằng cách áp dụng các biện pháp an toàn sau:

• Luôn thắt dây an toàn khi đi xe ô tô.
• Sử dụng đầy đủ trang bị bảo hộ phù hợp khi tham gia thể thao hoặc các hoạt động vận động mạnh.
• Giữ nhà cửa và nơi làm việc gọn gàng, tránh để đồ đạc vướng víu gây té ngã.
• Dùng dụng cụ hỗ trợ phù hợp khi cần với đồ vật trên cao, tuyệt đối không đứng lên ghế, bàn hay quầy bếp để lấy đồ.
• Thực hiện chế độ ăn uống và tập luyện lành mạnh để duy trì sức khỏe xương.
• Nếu bạn gặp khó khăn khi đi lại hoặc có nguy cơ cao bị té ngã, hãy sử dụng gậy chống hoặc khung tập đi để hỗ trợ di chuyển an toàn.

Hy vọng qua bài viết trên, Menacal đã giúp bạn hiểu rõ hơn về “Xương chày là xương gì?” cũng như các bệnh lý thường gặp để chủ động bảo vệ sức khỏe xương khớp của mình. Nếu bạn cần biết thêm bất cứ thông tin nào khác, đừng ngần ngại, hãy truy cập ngay vào website Menacal.vn hoặc liên hệ tới đường dây nóng 1900 636 985 nhé!