Phòng ngừa và điều trị cong vẹo cột sống học đường

Cong vẹo cột sống học đường là một vấn đề nghiêm trọng đang gia tăng ở trẻ em và học sinh, có thể dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe. Vậy nên việc phát hiện sớm tình trạng cong vẹo cột sống là rất cần thiết trong quá trình chăm sóc và nuôi dưỡng trẻ. Trong bài viết này, Menacal sẽ cung cấp thông tin chi tiết về cong vẹo cột sống học đường.

Phòng ngừa và điều trị cong vẹo cột sống học đường

Thực trạng cong vẹo cột sống học đường tại Việt Nam

Cong vẹo cột sống là tình trạng cột sống bị cong lệch, thường xuất hiện khi cột sống cong sang một bên và xoắn vặn, dẫn đến mất cân đối cơ thể. Ở học sinh, căn bệnh này thường phát triển âm thầm và khó nhận biết trong giai đoạn đầu .

Tại Việt Nam, tình trạng cong vẹo cột sống ở trẻ em và học sinh đang gia tăng đáng kể trong những năm gần đây. Một số nghiên cứu cho thấy tỷ lệ mắc bệnh này ở học sinh từ 10 đến 18 tuổi có thể lên đến 20-30%, đặc biệt là ở các trường học đô thị. Những yếu tố như áp lực học tập, thời gian ngồi lâu và việc sử dụng các thiết bị điện tử không đúng cách đã góp phần gia tăng số lượng trẻ bị ảnh hưởng. Nhiều học sinh đang phải chịu đựng các triệu chứng của bệnh mà không được phát hiện hoặc điều trị kịp thời, dẫn đến nguy cơ bệnh tiến triển nghiêm trọng hơn.Rút gọn bằng AI

Cong vẹo cột sống ở trẻ có thể được chia thành các dạng khác nhau dựa trên mức độ và vị trí cong của cột sống. Cụ thể, cong vẹo cột sống có thể được phân loại như sau ^[1]Everything You Need to Know About Scoliosis. Ngày truy cập 17/10/2024.
https://www.healthline.com/health/scoliosis :

• Cong vẹo cột sống chức năng (functional scoliosis): Loại này không liên quan đến bất kỳ tổn thương cấu trúc nào của cột sống, và thường là do thói quen ngồi học sai tư thế hoặc mang cặp sách quá nặng.
• Cong vẹo cột sống cấu trúc (structural scoliosis): Đây là loại nghiêm trọng hơn, trong đó có sự thay đổi vĩnh viễn của cấu trúc xương cột sống, thường liên quan đến các yếu tố di truyền hoặc bệnh lý bẩm sinh.

Nguyên nhân gây cong vẹo cột sống học đường

Việc xác định nguyên nhân dẫn đến cong vẹo cột sống ở học sinh là rất quan trọng trong việc phòng ngừa và điều trị. Bài viết cung cấp những nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng này ở học sinh:

• Tư thế ngồi sai: Đây là nguyên nhân hàng đầu khiến học sinh dễ bị cong vẹo cột sống. Việc ngồi học sai tư thế trong thời gian dài, chẳng hạn như ngồi gù lưng, vẹo sang một bên hoặc cúi quá sát bàn, khiến cột sống bị áp lực không đều, dần dẫn đến biến dạng. Thói quen này thường hình thành từ khi trẻ còn nhỏ và nếu không được chỉnh sửa kịp thời, có thể gây ra những tổn thương nghiêm trọng cho cột sống.
• Mang cặp sách quá nặng: Nhiều học sinh có thói quen mang theo quá nhiều sách vở và đồ dùng học tập trong cặp, làm tăng áp lực lên cột sống và cơ lưng. Đặc biệt, nếu trẻ mang cặp chỉ bằng một bên vai, tình trạng lệch vai sẽ xảy ra, dẫn đến cong vẹo cột sống. Cặp sách nặng, nếu sử dụng trong thời gian dài, có thể gây tổn thương vĩnh viễn cho cột sống của trẻ.
• Bàn ghế không phù hợp: Một yếu tố khác góp phần vào tình trạng cong vẹo cột sống ở học sinh là bàn ghế học không đạt tiêu chuẩn. Chiều cao không phù hợp giữa bàn và ghế khiến trẻ phải cúi xuống hoặc ngồi lệch khi học, gây ảnh hưởng đến tư thế ngồi. Việc ngồi học không đúng cách kéo dài có thể làm biến dạng cột sống, dẫn đến bệnh cong vẹo.
• Thiếu vận động: Trẻ em ngày nay dành nhiều thời gian ngồi học, sử dụng thiết bị điện tử mà ít tham gia các hoạt động thể chất. Thiếu vận động làm giảm sự linh hoạt và sức mạnh của các cơ quanh cột sống, khiến cột sống dễ bị cong vẹo khi trẻ ngồi sai tư thế hoặc mang vật nặng.
• Yếu tố di truyền: Một số trường hợp cong vẹo cột sống có yếu tố di truyền, tức là trẻ có nguy cơ cao bị cong vẹo cột sống nếu trong gia đình có người mắc bệnh này. Tuy nhiên, yếu tố di truyền không phải là nguyên nhân chính phổ biến nhưng vẫn cần được xem xét.

Triệu chứng trẻ bị cong vẹo cột sống

Việc nhận biết sớm các triệu chứng cong vẹo cột sống học đường là rất quan trọng để có biện pháp điều trị kịp thời. Dưới đây là những triệu chứng phổ biến ^[2]Scoliosis. Ngày truy cập: 17/10/2024).
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/scoliosis/symptoms-causes/syc-20350716 :

• Nhìn thấy rõ sự lệch lạc của cột sống: Triệu chứng dễ nhận biết nhất của cong vẹo cột sống là sự bất thường của cột sống khi quan sát từ phía sau. Nếu cột sống không thẳng và xuất hiện đường cong bất thường, đó có thể là dấu hiệu của bệnh.
• Vai không đều: Khi trẻ bị cong vẹo cột sống, vai của trẻ có thể không ngang bằng nhau. Một bên vai có thể cao hơn bên còn lại, và tình trạng này sẽ rõ ràng hơn khi trẻ đứng thẳng hoặc đeo cặp.
• Sự mất cân đối ở xương sườn hoặc xương chậu: Do cột sống lệch, xương sườn hoặc xương chậu của trẻ cũng bị ảnh hưởng, gây ra sự mất cân đối giữa các bộ phận này. Điều này có thể làm biến dạng thân hình và khiến trẻ trở nên thiếu tự tin.
• Đau lưng: Trẻ thường cảm thấy đau lưng, đặc biệt là sau khi ngồi hoặc đứng lâu. Đau có thể xuất hiện ở các khu vực như lưng dưới, giữa lưng hoặc cổ.
• Thay đổi dáng đi: Dáng đi của trẻ có thể thay đổi khi bị cong vẹo cột sống. Trẻ có thể đi với dáng nghiêng sang một bên hoặc bước chân không đều, do cơ thể bị mất cân đối.

Hậu quả của cong vẹo cột sống học đường

Cong vẹo cột sống ở trẻ nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng ^[3]Scoliosis. Ngày truy cập: 17/10/2024).
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/scoliosis/symptoms-causes/syc-20350716 :

• Gây đau mãn tính: Những cơn đau lưng, đau cổ và vai sẽ trở nên mãn tính nếu không điều trị sớm. Điều này có thể ảnh hưởng lớn đến khả năng học tập và sinh hoạt của trẻ.
• Biến dạng cơ thể: Trẻ bị cong vẹo cột sống sẽ có hình dáng cơ thể bị biến dạng, như lưng gù, vai lệch và hông không đều. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến thẩm mỹ và sự tự tin của trẻ.
• Ảnh hưởng đến chức năng hô hấp và tuần hoàn: Trong các trường hợp nghiêm trọng, cột sống bị cong có thể chèn ép các cơ quan nội tạng như phổi và tim, dẫn đến khó thở và các vấn đề về tuần hoàn. Trẻ có thể cảm thấy mệt mỏi, khó thở và không thể tham gia các hoạt động thể chất một cách bình thường.

Phương pháp phát hiện sớm cong vẹo cột sống học đường

Phát hiện sớm là yếu tố quyết định trong việc điều trị thành công cong vẹo cột sống ở học sinh. Các bậc phụ huynh và nhà trường nên chú ý đến các dấu hiệu bất thường ở trẻ, đồng thời thực hiện các biện pháp kiểm tra định kỳ như:

• Kiểm tra định kỳ: Việc kiểm tra sức khỏe định kỳ cho trẻ em tại trường học hoặc các cơ sở y tế giúp phát hiện sớm các dấu hiệu cong vẹo cột sống. Đặc biệt, các bài kiểm tra tư thế đơn giản có thể giúp phát hiện những bất thường trong hình dáng cột sống của trẻ.
• Quan sát tư thế trẻ: Phụ huynh cần chú ý đến tư thế ngồi, dáng đi và hình dáng tổng thể của trẻ. Nếu phát hiện dấu hiệu bất thường như lệch vai, lưng gù hay dáng đi nghiêng, nên đưa trẻ đến khám chuyên khoa cột sống ngay.
• Chụp X-quang: Chụp X-quang là phương pháp chính xác nhất để xác định mức độ cong vẹo của cột sống. Bác sĩ có thể sử dụng hình ảnh X-quang để đánh giá mức độ lệch và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.

Điều trị cong vẹo cột sống học đường như thế nào?

Việc điều trị cong vẹo cột sống học đường phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng cong vẹo và độ tuổi của trẻ. Các phương pháp điều trị cong vẹo phổ biến sẽ được nêu dưới đây ^[4]What’s the Treatment for Scoliosis? Ngày truy cập 17/10/2024.
https://www.webmd.com/back-pain/treatment-for-scoliosis :

• Tập vật lý trị liệu: Đối với những trường hợp cong vẹo cột sống nhẹ ở trẻ em, trẻ có thể thực hiện các bài tập vật lý trị liệu nhằm cải thiện sự linh hoạt và sức mạnh của cơ bắp xung quanh cột sống. Những bài tập này giúp điều chỉnh tư thế và hạn chế sự phát triển thêm của cong vẹo. Bác sĩ có thể hướng dẫn trẻ và gia đình các bài tập cụ thể giúp kéo giãn và làm mạnh các cơ vùng lưng, hông, và vai, giúp cột sống trở nên thẳng hơn theo thời gian.
• Sử dụng đai chỉnh cột sống: Đối với những trường hợp cong vẹo cột sống ở mức độ trung bình, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng đai chỉnh cột sống. Đai này giúp giữ cột sống ở vị trí thẳng, ngăn chặn sự tiến triển của cong vẹo khi trẻ vẫn đang trong giai đoạn phát triển. Việc sử dụng đai cần được theo dõi sát sao bởi bác sĩ để đảm bảo hiệu quả điều trị và tránh các biến chứng như gây khó chịu hoặc làm tổn thương vùng da.

• Phẫu thuật chỉnh hình: Trong các trường hợp cong vẹo cột sống nghiêm trọng (góc lệch trên 40 độ), phẫu thuật có thể là phương án điều trị cần thiết. Mục đích của phẫu thuật là điều chỉnh cột sống về vị trí gần như bình thường và giữ cho cột sống ổn định bằng cách sử dụng các thanh kim loại hoặc ốc vít. Phẫu thuật là biện pháp cuối cùng khi các phương pháp điều trị khác không mang lại hiệu quả và bệnh có nguy cơ gây ra những biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe.
• Điều chỉnh thói quen hàng ngày: Bên cạnh các phương pháp điều trị chuyên sâu, việc điều chỉnh thói quen hàng ngày của trẻ cũng rất quan trọng. Bố mẹ và nhà trường cần hướng dẫn trẻ ngồi học đúng tư thế, mang cặp sách vừa phải và tham gia các hoạt động thể dục thể thao để giữ cho cơ thể cân đối và khỏe mạnh. Việc tập yoga hoặc bơi lội cũng là những phương pháp tốt giúp trẻ duy trì cột sống khỏe mạnh.

Phòng ngừa cong vẹo cột sống học đường

Phòng ngừa luôn là phương pháp tốt nhất để hạn chế tình trạng cong vẹo cột sống ở học sinh. Dưới đây là các biện pháp phòng ngừa hiệu quả mà các bậc phụ huynh và nhà trường có thể áp dụng:

• Ngồi học đúng tư thế: Để ngăn ngừa cong vẹo cột sống, trẻ cần được hướng dẫn ngồi học đúng tư thế, với lưng thẳng, vai ngang và chân đặt vững trên sàn. Bàn ghế học tập phải có chiều cao phù hợp với chiều cao của trẻ để trẻ không phải cúi người hoặc nghiêng người khi viết bài.
• Hạn chế mang cặp sách nặng: Cặp sách của trẻ nên có trọng lượng không vượt quá 10% trọng lượng cơ thể. Ngoài ra, cần đảm bảo trẻ đeo cặp bằng cả hai vai để tránh lệch vai. Phụ huynh có thể chọn các loại cặp nhẹ, có quai đeo rộng và êm để giảm áp lực lên vai và lưng.
• Tăng cường vận động: Khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động thể dục thể thao hàng ngày như bơi lội, chạy bộ, và các môn thể thao ngoài trời. Việc vận động giúp cải thiện sự linh hoạt của cột sống, làm tăng cường sức mạnh của cơ lưng và giữ cho xương phát triển đúng cách.

• Kiểm tra định kỳ: Nhà trường nên tổ chức các buổi khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm những dấu hiệu của cong vẹo cột sống. Đồng thời, bố mẹ cũng nên thường xuyên kiểm tra tư thế ngồi của trẻ tại nhà và đưa trẻ đi khám nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào ở cột sống.
• Giáo dục về tầm quan trọng của sức khỏe cột sống: Nhà trường và gia đình cần phối hợp trong việc giáo dục trẻ về tầm quan trọng của cột sống và các biện pháp bảo vệ cột sống khỏi các tổn thương. Trẻ cần hiểu rằng việc ngồi học đúng tư thế và tham gia vận động thường xuyên không chỉ giúp học tốt mà còn bảo vệ sức khỏe lâu dài.

Cong vẹo cột sống học đường là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng mà trẻ em và học sinh có thể phải đối mặt. Tình trạng này không chỉ gây ảnh hưởng đến hình dáng cơ thể mà còn có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được can thiệp kịp thời. Việc hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và các biện pháp phòng ngừa, điều trị là rất quan trọng để bảo vệ cột sống của trẻ.

Hy vọng bài viết trên đã cung cấp những thông tin cần thiết giúp các ông bố bà mẹ có thể “Phòng ngừa và điều trị cong vẹo cột sống học đường” cho bé nhà mình một cách hiệu quả nhất. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào khác mà bài viết chưa thể giải đáp, ba mẹ hãy truy cập vào hotline 1900636985, hoặc truy cập website Menacal.vn để được giải đáp và cung cấp nhiều thông tin hữu ích hơn về vấn đề sức khỏe của bé.