Gãy xương sườn: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị

Gãy xương sườn là một chấn thương thường gặp và có thể gây ra nhiều khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày. Tình trạng này có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân, từ chấn thương trực tiếp đến các vấn đề bệnh lý nền. Để quản lý hiệu quả, việc hiểu rõ các triệu chứng, thực hiện chẩn đoán chính xác, và áp dụng phương pháp điều trị phù hợp là rất quan trọng. Trong bài viết này, Menacal sẽ cung cấp cho bạn đầy đủ các thông tin hữu ích liên quan đến gãy xương sườn.

Tổng quan về gãy xương sườn

Gãy xương sườn là tình trạng phổ biến, xảy ra khi xương sườn bị tổn thương do va đập mạnh hoặc áp lực lớn. Đây là một chấn thương nghiêm trọng vì xương sườn có vai trò bảo vệ các cơ quan quan trọng như phổi và tim. Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, gãy xương sườn có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm.

Gãy xương sườn là tình trạng một hoặc nhiều xương sườn bị nứt hoặc vỡ do chấn thương, áp lực mạnh, hoặc bệnh lý làm yếu cấu trúc xương. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng, gãy xương sườn có thể gây ra đau đớn dữ dội, khó thở. Trong một số trường hợp, gãy xương sườn có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm.

Một chiếc xương sườn bị gãy có thể gây hại cho mạch máu và các cơ quan nội tạng. Tác hại này càng lớn hơn khi bị gãy nhiều xương sườn cùng lúc. Biến chứng phụ thuộc vào xương sườn nào bị gãy. Các biến chứng có thể xảy ra bao gồm ^[1]Broken ribs. Ngày truy cập: 2/9/2024.
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/broken-ribs/symptoms-causes/syc-20350763:

• Rách động mạch chính của cơ thể, được gọi là động mạch chủ. Một đầu nhọn từ vết gãy ở một trong ba xương sườn đầu tiên ở đỉnh lồng ngực có thể đâm thủng mạch máu chính, bao gồm cả động mạch chủ.
• Rách phổi. Đầu nhọn của xương sườn giữa (gãy xương sườn số 5,6,7) bị gãy có thể đâm thủng phổi và khiến phổi bị xẹp.
• Lách, gan hoặc thận bị rách. Hai xương sườn dưới hiếm khi bị gãy vì chúng có thể di chuyển nhiều hơn xương sườn trên và giữa. Nhưng phần cuối của xương sườn dưới bị gãy có thể gây tổn hại nghiêm trọng đến lá lách, gan hoặc thận.

Phân loại các dạng gãy xương sườn tùy theo mức độ gãy:

• Gãy xương kín: Đây là dạng gãy xương phổ biến nhất, khi xương sườn bị gãy nhưng không gây tổn thương da hoặc mô mềm bên ngoài. Xương vẫn giữ nguyên vị trí, và tình trạng này thường được chẩn đoán qua hình ảnh y khoa như X-quang.
• Gãy xương hở: Xảy ra khi xương sườn bị gãy và một phần xương xuyên qua da, gây ra một vết thương hở. Đây là dạng gãy nghiêm trọng vì có nguy cơ nhiễm trùng cao và cần can thiệp y tế khẩn cấp.
• Gãy xương di lệch: Trong trường hợp này, các mảnh xương gãy bị di chuyển khỏi vị trí ban đầu, khiến cho cấu trúc của xương sườn bị thay đổi. Gãy di lệch thường yêu cầu phẫu thuật để đặt lại xương vào vị trí đúng.
• Gãy xương không di lệch: Xương sườn bị gãy nhưng các mảnh xương vẫn giữ nguyên vị trí ban đầu. Dạng gãy này ít nghiêm trọng hơn và thường có thể điều trị bằng phương pháp bảo tồn mà không cần phẫu thuật.
• Gãy xương nhiều đoạn: Xương sườn bị gãy thành ba mảnh hoặc nhiều hơn. Đây là dạng gãy phức tạp và thường xảy ra do lực tác động mạnh. Việc điều trị có thể yêu cầu phẫu thuật và quá trình phục hồi kéo dài hơn.
• Gãy xương gãy thành mảnh vụn: Xương sườn bị vỡ thành nhiều mảnh nhỏ, gây khó khăn trong việc điều trị và phục hồi. Dạng gãy này thường do chấn thương nghiêm trọng và có thể yêu cầu can thiệp phẫu thuật phức tạp.

Việc phân loại các dạng gãy xương sườn dựa trên mức độ gãy giúp các bác sĩ xác định phương pháp điều trị phù hợp và đưa ra dự báo về thời gian phục hồi cho bệnh nhân.

Nguyên nhân và triệu chứng gãy xương sườn

Nguyên nhân và triệu chứng của gãy xương sườn là những yếu tố quan trọng giúp phát hiện và xử lý kịp thời chấn thương này. Việc nhận biết các dấu hiệu sớm như đau ngực, khó thở, hoặc sưng nề có thể ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm và đảm bảo quá trình điều trị hiệu quả.^[2]Fractures (Broken Bones). Ngày 2/9/2024.
https://orthoinfo.aaos.org/en/diseases–conditions/fractures-broken-bones/.

Nguyên nhân gây gãy xương sườn

• Chấn thương trực tiếp: 

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây gãy xương sườn. Các chấn thương trực tiếp có thể xảy ra trong nhiều tình huống, chẳng hạn như tai nạn giao thông, va chạm trong các môn thể thao đối kháng, hoặc tai nạn lao động. 

Khi một lực mạnh tác động trực tiếp lên vùng ngực, xương sườn có thể bị gãy. Tùy thuộc vào cường độ của lực tác động, gãy xương có thể xảy ra ở nhiều mức độ, từ gãy đơn giản đến gãy nhiều đoạn, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của người bệnh.

• Lực ép ngực: 

Lực ép ngực thường xảy ra trong các tình huống như tai nạn xe hơi, nơi ngực bị ép mạnh vào dây an toàn, vô lăng, hoặc các vật cứng khác. Khi ngực bị ép một cách đột ngột và với lực lớn, xương sườn phải chịu áp lực lớn và có thể bị nứt hoặc gãy.

Đặc biệt, khi xương bị ép từ hai phía, nguy cơ gãy xương càng cao. Đây cũng là lý do tại sao trong các tai nạn nghiêm trọng, gãy xương sườn là một chấn thương thường gặp.

• Do mắc các bệnh lý: 

Một số bệnh lý làm suy yếu cấu trúc xương, khiến xương dễ bị gãy hơn ngay cả khi chỉ chịu tác động nhẹ. Loãng xương là một trong những bệnh phổ biến nhất gây ra tình trạng này, đặc biệt ở người cao tuổi. Xương bị loãng trở nên mỏng manh, dễ nứt hoặc gãy mà không cần một lực tác động mạnh. 

Bên cạnh đó, ung thư xương hoặc các bệnh lý liên quan đến phổi như bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) cũng có thể làm suy yếu xương sườn, tăng nguy cơ gãy xương. Những người mắc các bệnh lý này cần thận trọng trong các hoạt động hàng ngày để tránh các tình huống có thể dẫn đến chấn thương.

Triệu chứng gãy xương sườn là gì?

• Đau nhức vùng ngực: Đây là triệu chứng phổ biến nhất của gãy xương sườn. Cơn đau thường tập trung tại vị trí xương bị gãy, với cường độ đau có thể từ nhẹ đến nặng, đặc biệt khi hít thở sâu, ho, hoặc cử động phần trên cơ thể. Đau có thể lan ra xung quanh và kéo dài trong suốt quá trình hồi phục.
• Khó thở: Xương sườn bị gãy có thể gây cản trở quá trình hô hấp, làm cho người bệnh cảm thấy khó thở. Điều này xảy ra do các mảnh xương bị gãy có thể làm ảnh hưởng đến cơ hoành hoặc phổi, khiến việc hít thở trở nên đau đớn và khó khăn. Triệu chứng này có thể trở nên nghiêm trọng nếu gãy xương sườn gây tổn thương cho các cơ quan nội tạng.
• Sưng nề hoặc bầm tím: Vùng ngực nơi xương sườn bị gãy thường xuất hiện sưng nề hoặc bầm tím do tổn thương mạch máu dưới da. Sưng nề có thể tăng lên trong vài giờ sau chấn thương, kèm theo sự đổi màu của da từ đỏ sang tím.
• Các triệu chứng khác: Ngoài các triệu chứng chính, người bệnh có thể cảm thấy đau khi ấn vào vùng xương sườn bị gãy. Một số người còn nghe thấy âm thanh lạo xạo hoặc cảm nhận sự cọ xát của các mảnh xương khi di chuyển hoặc thở sâu. Điều này là dấu hiệu rõ ràng của gãy xương và thường đòi hỏi sự can thiệp y tế khẩn cấp.

Các phương pháp chẩn đoán gãy xương sườn

Chẩn đoán gãy xương sườn đòi hỏi một sự kết hợp giữa thăm khám lâm sàng và các kỹ thuật hình ảnh để xác định chính xác vị trí và mức độ tổn thương ^[3]Your Guide to Broken Rib Diagnosis and Treatments. Ngày truy cập 2/9/2024.
https://www.healthline.com/health/broken-rib.

• Thăm khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ bắt đầu bằng việc hỏi về triệu chứng, tiền sử chấn thương, và kiểm tra vùng ngực. Họ sẽ sờ nắn nhẹ nhàng xung quanh khu vực bị đau để xác định vị trí cụ thể của vết gãy. Nếu có cảm giác đau nhói khi ấn vào xương sườn, điều này có thể là dấu hiệu rõ ràng của gãy xương.
• Chụp X-quang: Đây là phương pháp hình ảnh thường được sử dụng đầu tiên để chẩn đoán gãy xương sườn. X-quang giúp bác sĩ quan sát được cấu trúc xương sườn và xác định xem có sự nứt gãy hay không. Tuy nhiên, gãy xương nhỏ hoặc không di lệch có thể khó phát hiện qua X-quang.
• Chụp CT (cắt lớp vi tính): Nếu X-quang không đủ để đưa ra chẩn đoán, bác sĩ có thể chỉ định chụp CT. Phương pháp này cung cấp hình ảnh chi tiết hơn, giúp phát hiện những vết gãy nhỏ hoặc gãy phức tạp mà X-quang có thể bỏ sót. Chụp CT cũng có thể phát hiện các tổn thương khác liên quan đến phổi hoặc các cơ quan nội tạng.
• Chụp MRI (cộng hưởng từ): MRI ít được sử dụng để chẩn đoán gãy xương sườn nhưng có thể hữu ích trong việc đánh giá tổn thương các mô mềm, cơ bắp, hoặc sụn. Nếu nghi ngờ có tổn thương nghiêm trọng liên quan đến các mô mềm xung quanh xương sườn, MRI có thể được chỉ định.

Những phương pháp này giúp bác sĩ xác định chính xác tình trạng gãy xương và lập kế hoạch điều trị phù hợp.

Điều trị gãy xương sườn như thế nào?

Điều trị gãy xương sườn thường bao gồm các phương pháp bảo tồn như sử dụng thuốc giảm đau, nghỉ ngơi, và tập luyện hỗ trợ hô hấp. Trong các trường hợp nghiêm trọng, như gãy xương nhiều đoạn hoặc gãy hở, phẫu thuật có thể cần thiết để ổn định xương và ngăn ngừa biến chứng.

Điều trị không phẫu thuật

• Dùng thuốc giảm đau: Sử dụng thuốc giảm đau không kê đơn như paracetamol hoặc ibuprofen để giảm cơn đau và giúp bệnh nhân cảm thấy thoải mái hơn. Lưu ý tránh các loại thuốc có thể gây kích ứng dạ dày hoặc tương tác với các thuốc khác.
• Nghỉ ngơi và hạn chế hoạt động: Bệnh nhân cần nghỉ ngơi đầy đủ và tránh các hoạt động có thể làm tăng cơn đau hoặc làm tình trạng gãy xương nặng hơn. Việc hạn chế vận động giúp xương có thời gian để hồi phục.
• Bài tập hỗ trợ hô hấp: Thực hiện các bài tập hô hấp nhẹ nhàng giúp giảm nguy cơ biến chứng như viêm phổi. Các bài tập này thường bao gồm việc thở sâu và thở ra từ từ, giúp mở rộng phổi và cải thiện lưu thông không khí.

Điều trị phẫu thuật

Khi nào cần phẫu thuật? 

Phẫu thuật điều trị gãy xương sườn thường được chỉ định trong các trường hợp nghiêm trọng, chẳng hạn như:

• Gãy xương nhiều đoạn: Khi xương sườn bị gãy thành nhiều mảnh (gãy nhiều đoạn) và các mảnh xương không ổn định, di lệch khỏi vị trí ban đầu. Điều này có thể gây nguy hiểm cho các cơ quan nội tạng, như phổi, và làm giảm khả năng tự lành của xương.
• Gãy xương hở: Khi một mảnh xương gãy xuyên qua da, tạo ra vết thương hở. Tình trạng này không chỉ gây đau đớn mà còn tăng nguy cơ nhiễm trùng và cần can thiệp phẫu thuật để làm sạch vết thương và ổn định xương.
• Tổn thương các cơ quan nội tạng: Nếu gãy xương sườn gây tổn thương các cơ quan quan trọng như phổi hoặc mạch máu lớn, phẫu thuật là cần thiết để ngăn chặn các biến chứng nghiêm trọng.
• Đau không kiểm soát được: Trong một số trường hợp, đau dữ dội không thể kiểm soát bằng thuốc giảm đau và các phương pháp điều trị bảo tồn khác có thể yêu cầu phẫu thuật để ổn định xương và giảm đau.

Quá trình phẫu thuật: 

Quá trình phẫu thuật điều trị gãy xương sườn thường bao gồm các bước cơ bản sau:

• Chuẩn bị bệnh nhân: Trước khi phẫu thuật, bệnh nhân sẽ được chuẩn bị bằng cách kiểm tra sức khỏe tổng quát, xét nghiệm máu, và có thể chụp X-quang hoặc CT để xác định chính xác vị trí và mức độ gãy xương.
• Gây mê: Bệnh nhân thường được gây mê toàn thân để đảm bảo không cảm thấy đau trong suốt quá trình phẫu thuật.
• Rạch da: Bác sĩ sẽ thực hiện một vết rạch nhỏ tại khu vực bị gãy xương để tiếp cận các mảnh xương bị tổn thương.
• Ổn định xương: Các mảnh xương bị gãy sẽ được đưa về vị trí đúng và cố định bằng cách sử dụng đinh, nẹp hoặc dây kim loại. Điều này giúp xương sườn giữ được hình dạng và chức năng ban đầu trong khi lành.
• Kiểm tra và đóng vết mổ: Sau khi xương được cố định, bác sĩ sẽ kiểm tra lại để đảm bảo tất cả các mảnh xương đã được đặt đúng vị trí. Vết mổ sau đó sẽ được đóng lại bằng chỉ khâu và băng bó.
• Theo dõi sau phẫu thuật: Sau khi phẫu thuật, bệnh nhân sẽ được theo dõi để đảm bảo quá trình hồi phục diễn ra thuận lợi. Bệnh nhân có thể cần sử dụng thuốc giảm đau và thực hiện các bài tập vật lý trị liệu để phục hồi chức năng ngực.

Phẫu thuật điều trị gãy xương sườn là một quy trình quan trọng, giúp đảm bảo xương hồi phục đúng cách và giảm thiểu các biến chứng nghiêm trọng. Việc theo dõi và chăm sóc sau phẫu thuật cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình hồi phục của bệnh nhân.

Phục hồi sau điều trị gãy xương sườn

Phục hồi sau điều trị gãy xương sườn là một quá trình quan trọng để đảm bảo xương lành hoàn toàn và phục hồi chức năng ngực. Điều này bao gồm việc tuân thủ thời gian hồi phục, thực hiện vật lý trị liệu, và duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý để hỗ trợ quá trình hồi phục ^[4]Your Guide to Broken Rib Diagnosis and Treatments. Ngày truy cập 2/9/2024.
https://www.healthline.com/health/broken-rib.

Gãy xương sườn bao lâu thì lành?

Thời gian phục hồi hoàn toàn sau khi gãy xương sườn thường mất từ 6 đến 8 tuần. Tuy nhiên, thời gian này có thể khác nhau tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của gãy xương, độ tuổi của bệnh nhân và tình trạng sức khỏe chung. Trong thời gian này, việc tuân thủ đúng hướng dẫn điều trị và chăm sóc là rất quan trọng để đảm bảo hồi phục nhanh chóng và hiệu quả.

Tập luyện và vật lý trị liệu

Sau khi xương đã bắt đầu lành, việc tập luyện và vật lý trị liệu là rất quan trọng để khôi phục chức năng ngực và tăng cường sức khỏe cơ bắp. Một số bài tập phổ biến bao gồm:

• Bài tập thở sâu: Giúp cải thiện chức năng hô hấp và mở rộng phổi.
• Bài tập căng cơ nhẹ nhàng: Để giảm đau và tăng cường sự linh hoạt của các cơ xung quanh vùng gãy.
• Bài tập sức mạnh: Khi được bác sĩ cho phép, thực hiện các bài tập sức mạnh để tăng cường sức mạnh cơ bắp và hỗ trợ hồi phục xương.

Chế độ dinh dưỡng và nghỉ ngơi

Để hỗ trợ quá trình hồi phục, chế độ dinh dưỡng và nghỉ ngơi đóng vai trò quan trọng:

• Chế độ dinh dưỡng: Đa số người bệnh có cùng câu hỏi: Gãy xương sườn ăn gì cho mau lành? Câu trả lời là thực phẩm giàu canxi và vitamin D, sẽ hỗ trợ quá trình lành xương. Bổ sung thực phẩm như sữa, các sản phẩm từ sữa, cá hồi và rau xanh vào khẩu phần ăn hàng ngày.
• Nghỉ ngơi: Đảm bảo ngủ đủ giấc và tránh các hoạt động gắng sức. Nghỉ ngơi đầy đủ giúp cơ thể có thời gian phục hồi và tái tạo xương hiệu quả. Bạn cần lưu ý tư thế ngủ khi gãy xương sườn để cải thiện giấc ngủ và hỗ trợ quá trình hồi phục: ngủ nghiêng về phía không gãy, ngủ nửa nằm nửa ngồi, sử dụng gối hỗ trợ….

Việc tuân thủ đúng các phương pháp phục hồi giúp bệnh nhân nhanh chóng trở lại cuộc sống bình thường và giảm nguy cơ gặp phải các biến chứng sau điều trị gãy xương sườn.

Mong rằng bài viết trên đã cung cấp đầy đủ các thông tin bạn tìm kiếm liên quan đến “Gãy xương sườn: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán, điều trị”. Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào khác, bạn có thể truy cập website Menacal.vn hoặc gọi điện theo số hotline 1900 636 985 để được hỗ trợ nhé!