Gãy xương đòn vai: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị hiệu quả

Gãy xương đòn vai là một trong những chấn thương phổ biến nhất vùng vai, đặc biệt xảy ra ở những người chơi thể thao, người già và trẻ em. Tình trạng này không chỉ gây đau đớn dữ dội mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận động của tay và vai. Vậy xương đòn vai là gì, vì sao lại bị gãy, và cách điều trị nào hiệu quả nhất? Menacal sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về chấn thương này.

Xương đòn vai là gì? Vai trò của nó trong cơ thể

Trước khi tìm hiểu về chấn thương gãy xương đòn vai, hãy cùng khám phá cấu tạo và chức năng quan trọng của xương đòn trong cơ thể.

Xương đòn (clavicle) là một xương dài, mảnh nằm ngang ở vùng vai, kết nối giữa xương ức (sternum) ở giữa ngực và xương bả vai (scapula) ở phía sau. Nó là một trong những xương dễ sờ thấy nhất trên cơ thể, đặc biệt khi bạn nâng hoặc di chuyển vai.

Xương đòn đóng vai trò quan trọng trong cơ thể như:

• Hỗ trợ chuyển động của vai: Giúp cánh tay và vai linh hoạt, chuyển động rộng hơn.
• Bảo vệ cấu trúc quan trọng: Che chắn cho các dây thần kinh và mạch máu chạy bên dưới.
• Hỗ trợ cấu trúc: Giúp giữ vai ở vị trí đúng và duy trì hình dạng của thân trên.

Gãy xương đòn vai được chia ra thành:

• Gãy đơn mảnh / gãy nhiều mảnh: Xương đòn có thể nứt hoặc gãy chỉ ở một điểm (đơn mảnh), hoặc vỡ thành hai mảnh trở lên (nhiều mảnh – comminuted).
• Gãy không di lệch / gãy di lệch: Nếu các mảnh xương vẫn thẳng hàng gọi là gãy không di lệch. Khi mảnh xương bị dịch chuyển ra khỏi vị trí ban đầu, đó là gãy di lệch.
• Phân loại theo hệ thống chuyên biệt (ví dụ Neer): Dựa vào vị trí gãy (thân giữa, đầu trong hoặc đầu ngoài xương đòn) và mức độ tổn thương các mô xung quanh (dây chằng, mạch máu), giúp bác sĩ đánh giá chính xác và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.^[1]Broken Collarbone (Clavicle Fracture). Truy cập ngày 8/4/2025.
  https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/16874-broken-collarbone-clavicle-fracture.

Nguyên nhân gây gãy xương đòn vai

Bị gãy xương đòn vai có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân:

Nguyên nhân phổ biến

• Tai nạn giao thông: Ngã xe máy, va chạm ô tô có thể gây lực tác động mạnh lên vai.
• Té ngã: Đặc biệt là khi ngã về phía trước và dùng tay chống xuống đất.
• Chấn thương thể thao: Các môn như bóng đá, bóng rổ, đua xe đạp… tiềm ẩn nguy cơ cao.

Yếu tố nguy cơ

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ gãy xương đòn vai:

• Tuổi tác: Trẻ em có xương chưa phát triển đầy đủ và người già bị loãng xương rất dễ bị gãy khi té ngã.
• Bệnh lý loãng xương: Làm cho xương giòn, yếu và dễ gãy, đặc biệt ở phụ nữ sau mãn kinh.^[2]Broken collarbone. Truy cập ngày 8/4/2025.
  https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/broken-collarbone/symptoms-causes/syc-20370311.

Dấu hiệu nhận biết và chẩn đoán gãy xương đòn vai

Nhận diện sớm các triệu chứng và thực hiện chẩn đoán đúng cách là bước quan trọng để điều trị gãy xương đòn vai hiệu quả.

Dấu hiệu nhận biết gãy xương đòn vai

Người bị gãy xương đòn vai thường xuất hiện các triệu chứng điển hình sau:

• Đau nhức dữ dội tại vùng vai, nhất là khi cố gắng di chuyển tay.
• Sưng to, bầm tím ở khu vực xương đòn.
• Biến dạng rõ rệt: Vai có thể bị xệ xuống hoặc nhô lên không đều.
• Cảm giác “rắc” hoặc tiếng vỡ ngay lúc chấn thương.

Chẩn đoán gãy xương đòn vai

Để xác định chính xác tình trạng gãy xương, bác sĩ sẽ thực hiện:

• Khám lâm sàng: Kiểm tra mức độ đau, sưng và khả năng vận động của vai.
• Chụp X-quang: Là phương pháp phổ biến nhất để xác định vị trí gãy và độ lệch của xương.
• CT scan/MRI: Áp dụng trong các ca nghi ngờ tổn thương phức tạp, liên quan đến mô mềm hoặc dây thần kinh.

Cách điều trị gãy xương đòn vai

Tùy theo mức độ chấn thương, bác sĩ có thể lựa chọn điều trị không phẫu thuật hoặc phẫu thuật để xương liền chắc và phục hồi chức năng.

Điều trị không phẫu thuật

Với trường hợp gãy nhẹ, không di lệch, người bệnh có thể điều trị tại nhà dưới sự hướng dẫn của bác sĩ:

• Đeo đai cố định vai (sling): Giúp giữ vai ổn định, thường dùng trong 4–8 tuần.
• Dùng thuốc giảm đau: Paracetamol hoặc ibuprofen để kiểm soát đau và viêm.
• Vật lý trị liệu: Sau khi xương bắt đầu lành, cần luyện tập nhẹ nhàng để phục hồi vận động vai và tay.

Điều trị phẫu thuật

Một số trường hợp bị gãy xương đòn vai nghiêm trọng cần phải phẫu thuật:

• Chỉ định: Phẫu thuật thường được chỉ định khi đầu xương gãy di lệch nhiều, gãy phức tạp, xương không liền, hoặc có tổn thương mô mềm nghiêm trọng.
• Phương pháp phẫu thuật: Bác sĩ có thể sử dụng nẹp vít hoặc đinh cố định để giữ xương đúng vị trí trong quá trình lành.

• Nẹp vít (Plates and screws): Sau khi đưa các mảnh xương về đúng vị trí giải phẫu, bác sĩ cố định chúng bằng vít và nẹp kim loại đặt trên bề mặt ngoài xương. Dụng cụ này thường không cần lấy ra sau khi xương lành, trừ khi gây khó chịu cho bệnh nhân (ví dụ do dây an toàn hoặc balo cọ vào vùng xương đòn).
  – Đinh hoặc vít cố định (Pins or screws): Một số trường hợp có thể sử dụng đinh hoặc vít cố định gọn hơn với đường mổ nhỏ hơn. Tuy nhiên, các dụng cụ này dễ gây kích ứng da và thường được lấy ra sau khi xương đã liền.^[3]Clavicle Fracture (Broken Collarbone). Truy cập ngày … Continue reading

Phục hồi sau gãy xương đòn vai

Quá trình hồi phục sau khi bị gãy xương đòn vai đòi hỏi thời gian và sự kiên nhẫn. Phần lớn người bệnh có thể hồi phục hoàn toàn sau khoảng 6 đến 8 tuần. Trẻ em thường lành nhanh hơn, chỉ mất khoảng 3 đến 4 tuần.

Trong 2 đến 3 tuần đầu, bạn có thể cần đeo đai treo tay để cố định vùng vai. Sau đó, tiếp tục nghỉ ngơi và duy trì các bài tập phục hồi chức năng cho đến khi vai vận động lại bình thường.

Để quá trình hồi phục diễn ra thuận lợi, bạn nên:

• Sử dụng thuốc giảm đau nếu cần để kiểm soát cơn đau.
• Tập luyện đều đặn các bài tập cho vai và tay theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên viên vật lý trị liệu.
• Duy trì các hoạt động sinh hoạt hằng ngày, nhưng tránh sử dụng vai bị chấn thương.
• Tham khảo ý kiến bác sĩ về thời điểm phù hợp để quay lại các hoạt động thể chất mạnh như chơi thể thao.

Lưu ý: Tránh mang vác vật nặng hoặc tham gia các môn thể thao cho đến khi vai hồi phục hoàn toàn.^[4]Broken collarbone. Truy cập ngày 9/4/2025.
https://www.nhs.uk/conditions/broken-collarbone/#:~:text=Ph%E1%BB%A5c%20h%E1%BB%93i%20sau,%C4%91ang%20h%E1%BB%93i%20ph%E1%BB%A5c

Biến chứng có thể xảy ra nếu không điều trị đúng cách

Nếu không được điều trị đúng và kịp thời, gãy xương đòn vai có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm:

• Tổn thương dây thần kinh hoặc mạch máu: Đầu xương gãy có thể chèn ép hoặc làm tổn thương các cấu trúc xung quanh. Nếu xuất hiện cảm giác tê bì hoặc lạnh ở tay, người bệnh cần đi khám ngay.
• Xương liền chậm hoặc lệch: Khi xương không liền đúng vị trí, có thể gây rút ngắn xương hoặc ảnh hưởng đến chức năng vận động.
• Hình thành khối xương gồ: Vùng xương liền có thể nổi lên thành cục nhỏ dưới da. Thông thường, khối này sẽ mờ dần theo thời gian.
• Nguy cơ viêm khớp: Nếu vị trí gãy liên quan đến khớp, có thể làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp về sau.

Mong rằng qua bài viết này, Menacal đã giúp bạn đọc hiểu rõ về “gãy xương đòn vai” để  phát hiện sớm và có phương pháp điều trị phù hợp, kết hợp với quá trình phục hồi khoa học. Nếu bạn hoặc người thân bị gãy xương đòn vai và có bất kì thắc mắc nào, hãy liên hệ ngay tới hotline 1900 636 985 hoặc truy cập  menacal.vn để nhận được tư vấn từ các chuyên gia.