Gãy xương là tình trạng phổ biến xảy ra do tai nạn, té ngã hoặc va chạm mạnh. Việc nhận biết các dấu hiệu chắc chắn gãy xương sẽ giúp người bệnh biết cách xử lý kịp thời và đúng cách để tránh dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Để tìm hiểu rõ hơn về các dấu hiệu này, bạn hãy đọc ngay bài sau của Menacal.
Tổng quan về tình trạng gãy xương
Tình trạng gãy xương có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra. Trước khi tìm hiểu các dấu hiệu chắc chắn gãy xương và cách điều trị thế nào, bạn cần biết nguyên nhân gây ra gãy xương là gì.
Nguyên nhân phổ biến gây ra gãy xương
Có nhiều yếu tố có thể dẫn gây ra gãy xương nhưng dưới đây là những nguyên nhân thường gặp nhất:
- Chấn thương trực tiếp: Bị chấn thương trực tiếp là nguyên nhân gãy xương phổ biến nhất, thường xảy ra do tai nạn giao thông, té ngã, tai nạn lao động hoặc va chạm mạnh trong thể thao.
- Bệnh lý về xương: Một số bệnh lý về xương như loãng xương, ung thư xương, viêm xương hoặc co giật mạnh cũng có thể khiến xương yếu đi và dễ gãy dù chỉ với va chạm nhẹ hoặc khi vận động mạnh.
Phân loại các dạng gãy xương
Tùy vào mức độ tổn thương và đặc điểm của vết gãy mà tình trạng gãy xương có thể được chia thành nhiều loại, cụ thể:[1]What is a fracture?. Truy cập ngày 1/6/2025.
https://www.medicalnewstoday.com/articles/173312
- Gãy xương kín: Gãy xương kín là tình trạng gãy xương mà da vẫn còn nguyên vẹn, không có vết thương hở bên ngoài. Nếu người bệnh bị gãy xương loại này thì ít nguy cơ nhiễm trùng và sẽ dễ xử lý hơn.
- Gãy xương hở: Gãy xương hở là khi mảnh xương gãy đâm xuyên ra ngoài da và tạo vết thương hở. Đây là loại gãy xương nguy hiểm vì có nguy cơ nhiễm trùng cao, người bị gãy xương cần được cấp cứu ngay.
- Gãy hoàn toàn: Gãy xương hoàn toàn khi xương bị gãy rời hoàn toàn hoặc vỡ thành nhiều mảnh. Trường hợp này thường phải phẫu thuật hoặc nẹp cố định.
- Gãy không hoàn toàn: Gãy xương không hoàn toàn là tình trạng xương chỉ bị nứt hoặc cong, chưa gãy rời hẳn. Loại gãy xương này thường gặp ở trẻ em do xương còn mềm và dẻo.
3 dấu hiệu chắc chắn gãy xương bạn cần biết
Bị gãy xương không phải lúc nào cũng dễ nhận biết nhất là trong những trường hợp không có vết thương hở. Tuy nhiên, nếu người gãy xương gặp 3 dấu hiệu chắc chắn gãy xương sau thì cần được xử lý sớm.
Biến dạng chi
Biến dạng chi là dấu hiệu rõ ràng nhất của gãy xương. Khi xương bị gãy, cấu trúc nâng đỡ cơ thể bị phá vỡ khiến cho chi bị lệch trục, cong vẹo, ngắn lại hoặc gấp góc bất thường và có thể nhìn thấy ngay sự biến dạng của xương so với bên còn lại. Ở những trường hợp nghiêm trọng, đầu xương có thể chọc ra dưới da hoặc tạo thành khối lồi bất thường.
Cử động bất thường
Vùng bị gãy xương có thể không còn khả năng vận động bình thường hoặc chuyển động sai hướng do mất ổn định trục xương. Đây là dấu hiệu chắc chắn gãy xương điển hình khi người bệnh bị gãy xương dài như xương đùi hoặc xương cẳng tay. Người bệnh có thể cảm thấy lỏng lẻo, yếu hoặc đau buốt dữ dội khi cố gắng cử động.
Tiếng lạo xạo xương
Khi chạm nhẹ hoặc ấn vào vùng nghi ngờ gãy xương, nếu nghe thấy tiếng lạo xạo, lục cục thì có thể do các đầu xương gãy cọ xát vào nhau. Đây là một dấu hiệu gãy xương đặc trưng nhưng bạn cần hết sức thận trọng vì việc ấn vào có thể làm tình trạng bị gãy xương tồi tệ hơn.
Khi thấy người bệnh có bất kỳ dấu hiệu nào kể trên thì không nên tự ý nắn chỉnh hay vận động vùng nghi ngờ gãy xương mà cần đến ngay cơ sở y tế để được chẩn đoán hình ảnh (X-quang, MRI…) và điều trị đúng cách.
Các dấu hiệu khác có thể gặp khi gãy xương
Ngoài những dấu hiệu chắc chắn gãy xương như trên, người bệnh có thể gặp các dấu hiệu khác khi xương bị gãy như sau.
Đau dữ dội
Hiện tượng đau đớn dữ dội là dấu hiệu rõ ràng nhất khi bị gãy xương. Cơn đau thường xuất hiện ngay lập tức tại thời điểm chấn thương và có xu hướng nghiêm trọng hơn khi người bệnh cố gắng cử động, mang vật nặng hoặc tác động lực lên khu vực bị thương. Cơn đau cũng có thể tăng lên khi sờ vào vùng xung quanh vùng xương gãy.
Sưng tấy và bầm tím
Vùng xương bị gãy có thể bị sưng lên nhanh chóng do tụ dịch và có máu rò rỉ vào mô mềm xung quanh. Hiện tượng bầm tím cũng thường xuất hiện tại chỗ tổn thương hoặc lan ra vùng kế cận, do mạch máu nhỏ bị tổn thương trong quá trình bị gãy xương.
Hạn chế hoặc mất vận động
Khi bị gãy xương, người bệnh thường không thể vận động bình thường phần cơ thể bị ảnh hưởng. Việc cử động có thể gây đau dữ dội hoặc hoàn toàn không thể cử động được nếu xương bị lệch, mất liên kết hoặc chèn ép lên mô xung quanh. Hiện tượng hạn chế hay mất vận động cũng là dấu hiệu quan trọng giúp bạn phân biệt được bị gãy xương với bong gân hoặc chấn thương phần mềm.[2]Tell-Tale Signs of a Broken Bone. Truy cập ngày 1/6/2025.
https://www.altusemergency.com/blog/signs-of-a-broken-bone
Các cách chẩn đoán gãy xương
Bác sĩ sẽ chỉ định người bị gãy xương thực hiện một số phương pháp chẩn đoán hình ảnh tùy thuộc vào từng trường hợp gãy xương để đánh giá toàn diện vị trí và mức độ vết gãy như:[3]Bone Fractures. Truy cập ngày 1/6/2025.
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15241-bone-fractures
- Chụp X-quang: Chụp X-quang là phương pháp phổ biến đầu tiên được sử dụng để xác định xương có bị gãy hay không. Hình ảnh X-quang sẽ giúp bác sĩ thấy rõ vị trí và mức độ tổn thương của xương.
- Chụp cộng hưởng từ (MRI): MRI là phương pháp cung cấp hình ảnh chi tiết không chỉ của xương mà còn của các mô mềm xung quanh như sụn, dây chằng, cơ… Phương pháp chụp cộng hưởng từ sẽ giúp đánh giá toàn diện tổn thương của bạn tốt hơn, nhất là khi đang có nghi ngờ tổn thương lan rộng.
- Chụp CT: CT scan là phương pháp cho hình ảnh rõ nét và chi tiết hơn so với X-quang. Phương pháp này đặc biệt hữu ích trong những trường hợp gãy xương phức tạp hoặc cần đánh giá cấu trúc mô mềm xung quanh.
- Quét xương: Phương pháp quét xương được sử dụng khi X-quang không phát hiện được vết gãy, đặc biệt với các vết nứt nhỏ. Quá trình quét xương thường gồm hai lần chụp, mỗi lần cách nhau khoảng 4 giờ để xác định những tổn thương khó nhìn thấy khi sử dụng các phương pháp khác.
Sơ cứu và điều trị gãy xương đúng cách
Khi bị gãy xương, thực hiện đúng cách sơ cứu ban đầu sẽ giúp người bị gãy xương giảm đau, hạn chế biến chứng và giúp điều trị sau này thuận lợi hơn. Dưới đây là những hướng dẫn cơ bản về sơ cứu, điều trị và phục hồi sau gãy xương mà bạn cần biết.
Sơ cứu ban đầu
Việc sơ cứu đúng cách sẽ giúp hạn chế tổn thương thêm cho xương, cơ, mạch máu và dây thần kinh xung quanh:
- Bất động vùng xương gãy: Khi bị gãy xương, bạn cần sử dụng nẹp hoặc bất kỳ vật cứng nào (gậy gỗ, bìa carton, vải cuộn…) để cố định chi bị gãy. Cần phải cố định cả khớp phía trên và dưới vùng gãy.
- Không cố gắng nắn chỉnh xương: Sau khi bất động vùng xương bị gãy cần tránh di chuyển mạnh hoặc tự ý đưa xương về vị trí cũ vì hành động này có thể khiến xương gãy bị tổn thương nghiêm trọng hơn.
- Đưa nạn nhân đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt: Nếu có thể, bạn cần sử dụng cáng hoặc phương tiện phù hợp để đưa người bị gãy xương đến bệnh viện càng sớm càng tốt. Trong lúc chờ đợi bạn có thể chườm lạnh nhẹ vào phần gãy xương để giảm sưng và đau.
Phương pháp điều trị
Sau khi chẩn đoán bằng X-quang hoặc các phương tiện hình ảnh khác, bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp tùy thuộc vào mức độ và loại gãy như sau:[4]Bone fractures. Truy cập ngày 1/6/2025.
https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/conditionsandtreatments/bone-fractures#other-treatments-for-bone-fractures
- Phương pháp bảo tồn (không phẫu thuật): Phương pháp này thường áp dụng cho các trường hợp gãy xương kín, không di lệch. Bác sĩ sẽ bó bột hoặc nẹp cố định để giữ xương ổn định cho đến khi liền lại hoàn toàn.
- Phẫu thuật kết hợp xương: Phẫu thuật kết hợp xương sẽ dành cho những trường hợp gãy hở, gãy nhiều mảnh hoặc di lệch nghiêm trọng. Bác sĩ khi phẫu thuật có thể sử dụng đinh nội tủy, nẹp vít hoặc khung cố định ngoài để hỗ trợ xương liền đúng trục.
Phục hồi sau gãy xương
Quá trình phục hồi đóng vai trò quan trọng giúp người gãy xương lấy lại khả năng vận động và phòng ngừa biến chứng cứng khớp, teo cơ:
- Vật lý trị liệu: Tùy vào vị trí gãy và tiến trình lành xương, người bị gãy xương sẽ được hướng dẫn bài tập vận động nhẹ nhàng, tăng dần cường độ để cải thiện linh hoạt khớp, tăng sức mạnh của cơ và lấy lại chức năng vận động bình thường.
- Dinh dưỡng hỗ trợ phục hồi: Chế độ ăn của người bị gãy xương cần được bổ sung canxi, vitamin D, protein và kẽm. Những dưỡng chất này sẽ giúp tăng mật độ xương và thúc đẩy quá trình liền xương nhanh hơn. Một số thực phẩm nên thêm vào khẩu phần ăn của người bị gãy xương gồm có sữa, cá hồi, trứng, rau lá xanh, hạt óc chó…
Nhận biết đúng các dấu hiệu chắc chắn gãy xương là điều rất quan trọng trong quá trình xử lý chấn thương. Khi nghi ngờ gãy xương, người bệnh cần đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị đúng cách. Nếu cần biết các thông tin khác hay muốn giải đáp các vấn đề liên quan, bạn hãy truy cập vào website menacal.vn hay liên hệ tới điện thoại 1900 636 985.
References
| ↑1 | What is a fracture?. Truy cập ngày 1/6/2025. https://www.medicalnewstoday.com/articles/173312 |
|---|---|
| ↑2 | Tell-Tale Signs of a Broken Bone. Truy cập ngày 1/6/2025. https://www.altusemergency.com/blog/signs-of-a-broken-bone |
| ↑3 | Bone Fractures. Truy cập ngày 1/6/2025. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15241-bone-fractures |
| ↑4 | Bone fractures. Truy cập ngày 1/6/2025. https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/conditionsandtreatments/bone-fractures#other-treatments-for-bone-fractures |
