Vì sao bị chân vòng kiềng? Đây là thắc mắc thường gặp của nhiều bậc cha mẹ và người lớn khi phát hiện dáng chân cong bất thường ở trẻ nhỏ hoặc chính bản thân. Tình trạng này có thể xuất phát từ yếu tố sinh lý bình thường, nhưng cũng không loại trừ khả năng là dấu hiệu bệnh lý cần can thiệp sớm. Trong bài viết này, Menacal sẽ giúp bạn giải mã chân vòng kiềng do đâu để có hướng xử lý đúng ngay từ sớm.
Chân vòng kiềng là gì? Có đáng lo không?
Chân vòng kiềng (tên khoa học: Genu varum) là tình trạng hai chân cong ra ngoài, khiến khi đứng thẳng, hai đầu gối không thể chạm vào nhau mà tạo thành hình vòng cung giống chữ O.
Trong nhiều trường hợp, chân vòng kiềng là sinh lý – thường gặp ở trẻ dưới 2 tuổi do ảnh hưởng tư thế nằm trong bụng mẹ. Tình trạng này có xu hướng thuyên giảm theo thời gian.
Tuy nhiên, nếu chân vẫn cong sau 3 tuổi, hoặc có dấu hiệu bất thường như đau nhức, dáng đi lệch… thì đây có thể là chân vòng kiềng bệnh lý, cần được khám và xử lý sớm để tránh biến dạng vĩnh viễn, lệch khớp và đau khớp gối khi trưởng thành. [1]Pediatric Genu Varum. Truy cập ngày 05/08/2025.
https://emedicine.medscape.com/article/1355974-overview
Chân vòng kiềng do đâu? Nguyên nhân ở trẻ em
Nhiều cha mẹ lo lắng không biết chân vòng kiềng do đâu ở trẻ em. Thực tế, có nhiều nguyên nhân khác nhau – từ sinh lý tự khỏi cho tới các bệnh lý nghiêm trọng cần điều trị.
Chân vòng kiềng sinh lý ở trẻ nhỏ
Tư thế cuộn tròn của thai nhi trong bụng mẹ khiến xương chân cong nhẹ sau khi sinh. Trẻ sơ sinh đến 18–24 tháng tuổi thường có chân cong dạng chữ O. Đây là hiện tượng sinh lý bình thường, sẽ tự điều chỉnh khi trẻ phát triển.
Đặc biệt, từ 3–4 tuổi, chân trẻ sẽ dần thẳng lại, có thể chuyển sang giai đoạn chân chữ X tạm thời trước khi đạt trục chuẩn vào 7–8 tuổi. Nếu không kèm đau, dáng đi bất thường hay cong lệch quá rõ, cha mẹ có thể yên tâm theo dõi.
Còi xương do thiếu vitamin D và canxi
Còi xương là một nguyên nhân bệnh lý hàng đầu gây chân vòng kiềng ở trẻ nhỏ. Khi thiếu vitamin D và canxi, xương không đủ độ chắc khỏe để chịu lực, dễ bị cong bởi sức nặng của cơ thể.
Dấu hiệu đi kèm bệnh còi xương có thể gồm:
- Trán dô, đầu bẹp sau
- Răng mọc chậm
- Hay ra mồ hôi trộm, ngủ không ngon
- Chậm biết lật, bò, đi
Trẻ sinh non, bú mẹ hoàn toàn nhưng không được bổ sung vitamin D đúng cách hoặc ít tiếp xúc ánh nắng dễ bị còi xương hơn. Cần bổ sung dinh dưỡng hợp lý và tắm nắng đúng cách để phòng bệnh. [2]Bowed Legs (Genu Varum, Blount’s Disease). Truy cập ngày 05/8/2025.
https://orthoinfo.aaos.org/en/diseases–conditions/bowed-legs-blounts-disease
Do bệnh Blount (rối loạn phát triển sụn tăng trưởng)
Bệnh Blount là một rối loạn phát triển xương, ảnh hưởng tới sụn tăng trưởng vùng đầu gối khiến xương chày bị cong rõ rệt. Đây là nguyên nhân bệnh lý nghiêm trọng, có thể gây biến dạng vĩnh viễn nếu không được phát hiện sớm.
Nguy cơ cao gặp ở trẻ:
- Béo phì
- Biết đi quá sớm (trước 10 tháng)
Chân sẽ ngày càng cong nhiều hơn, một bên nặng hơn bên kia. Ba mẹ cần phát hiện và điều trị sớm để tránh biến dạng vĩnh viễn. [3]Bowlegs. Truy cập ngày 05/8/2025.
https://www.hss.edu/health-library/conditions-and-treatments/list/bowlegs
Do yếu tố di truyền
Một số trường hợp chân vòng kiềng có yếu tố di truyền, nghĩa là trong gia đình từng có người bị tình trạng tương tự. Yếu tố gen có thể ảnh hưởng tới cấu trúc xương hoặc dáng đi.
Tuy nhiên, cần phân biệt rõ di truyền với thói quen sinh hoạt sai – vì nhiều khi hình thái bất thường là do can thiệp sớm không đúng cách.
Loạn sản xương và các rối loạn phát triển khác
Những rối loạn bẩm sinh như loạn sản xương, achondroplasia (chứng lùn do xương)… có thể khiến xương chân cong bất thường. Trẻ thường có chiều cao thấp, thân ngắn, chân cong chữ O rõ rệt. Đây là nguyên nhân bệnh lý và cần được theo dõi bởi bác sĩ chuyên khoa.
Thói quen sinh hoạt sai
Một số thói quen của người lớn khi chăm trẻ có thể vô tình khiến chân trẻ bị cong, bao gồm:
- Cho trẻ dùng xe tập đi tròn quá sớm
- Bế cắp nách sai tư thế
- Để trẻ ngồi kiểu chữ W (hai chân vòng ra sau)
Những thói quen này ảnh hưởng đến sự phát triển bình thường của trục xương chân, cần tránh ngay từ giai đoạn đầu đời.
Chân vòng kiềng ở người lớn do đâu?
Không chỉ ở trẻ nhỏ, chân vòng kiềng là do đâu ở người lớn cũng là vấn đề đáng chú ý, thường liên quan đến bệnh lý xương khớp hoặc chấn thương.
Do thoái hoá khớp gối
Ở người lớn tuổi, thoái hóa khớp gối là nguyên nhân phổ biến gây chân vòng kiềng. Khi sụn khớp mòn đi không đều, trục chịu lực thay đổi khiến chân cong dạng chữ O.
Những triệu chứng thường gặp bao gồm đau khi đi lại, khớp gối kêu lục cục, đi đứng khó khăn. Nếu không điều trị kịp thời có thể dẫn đến biến dạng khớp vĩnh viễn.
Hệ quả của tai nạn hoặc va chạm khi chơi thể thao
Gãy xương vùng gối hoặc xương chày, nếu điều trị sai cách hoặc phục hồi không đầy đủ, có thể khiến chân bị lệch trục và cong ra ngoài. Vận động viên thể thao, người từng gặp tai nạn giao thông dễ gặp tình trạng này.
Hậu quả của chân vòng kiềng không được điều trị từ nhỏ
Không ít người lớn bị chân vòng kiềng là do bỏ qua giai đoạn điều chỉnh khi còn nhỏ. Một khi xương đã phát triển hoàn thiện, việc chỉnh hình trở nên khó khăn hơn, thậm chí phải can thiệp bằng phẫu thuật.
Thói quen sinh hoạt sai
Thói quen ngồi khoanh chân, ngồi xổm lâu, đi kiểu chữ bát kéo dài cũng có thể làm lệch trục chân, gây cong chân nhẹ ở người trưởng thành. Nên thay đổi thói quen sinh hoạt để tránh ảnh hưởng tới hệ xương khớp.
Chân vòng kiềng được bác sĩ chẩn đoán ra sao?
Việc xác định nguyên nhân chân vòng kiềng cần sự đánh giá chuyên sâu từ bác sĩ chuyên khoa.
Khi nào nên đi khám chân vòng kiềng?
Bạn nên đưa con đi khám nếu có các dấu hiệu:
- Chân cong rõ sau 2 tuổi và không giảm theo thời gian
- Chỉ cong một bên chân
- Trẻ kêu đau đầu gối, đi lại bất thường
- Trẻ thấp hơn bạn bè cùng tuổi
- Có dấu hiệu còi xương
Quy trình chẩn đoán nguyên nhân của bác sĩ sẽ diễn ra như thế nào?
Tùy theo độ tuổi và biểu hiện, bác sĩ sẽ tiến hành:
- Khám trục chân khi đứng khép gối
- Đo khoảng cách giữa hai đầu gối hoặc hai cổ chân
- Chụp X-quang để đánh giá xương chày, khớp gối
- Xét nghiệm máu nếu nghi ngờ còi xương hoặc loạn sản xương
Nên làm gì khi phát hiện chân vòng kiềng?
Khi phát hiện chân vòng kiềng, đừng vội hoang mang. Hãy bình tĩnh theo dõi và can thiệp đúng cách:
- Quan sát quá trình phát triển của trẻ, đặc biệt từ 1–7 tuổi
- Hãy chủ động khám chuyên khoa nếu nhận thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường nào
- Bổ sung vitamin D, canxi, kẽm qua chế độ ăn uống và tắm nắng hợp lý
- Sửa tư thế ngồi, đứng, bế trẻ đúng chuẩn
- Áp dụng các phương pháp trị liệu, đeo nẹp chỉnh trục chân nếu được chỉ định
- Trong trường hợp nặng, có thể cần can thiệp phẫu thuật (Mời bạn đọc xem chi tiết tại bài viết về phẫu thuật chân vòng kiềng).
Việc hiểu rõ chân vòng kiềng do đâu sẽ giúp bạn phân biệt giữa tình trạng sinh lý có thể theo dõi và những nguyên nhân bệnh lý cần can thiệp y tế. Càng phát hiện sớm – hiệu quả điều trị càng cao và tránh được nhiều hệ lụy về sau.
Nếu quý độc giả còn thắc mắc gì liên quan đến sức khỏe xương khớp, vui lòng truy cập menacal.vn hoặc liên hệ 1900 636 985 để được đội ngũ chuyên gia hỗ trợ nhanh chóng và chính xác.
References
| ↑1 | Pediatric Genu Varum. Truy cập ngày 05/08/2025. https://emedicine.medscape.com/article/1355974-overview |
|---|---|
| ↑2 | Bowed Legs (Genu Varum, Blount’s Disease). Truy cập ngày 05/8/2025. https://orthoinfo.aaos.org/en/diseases–conditions/bowed-legs-blounts-disease |
| ↑3 | Bowlegs. Truy cập ngày 05/8/2025. https://www.hss.edu/health-library/conditions-and-treatments/list/bowlegs |
